Ιστορικό

Η Επιστημονική Εταιρία “Διαθεματικό, Διαπολιτισμικό Ραδιόφωνο της Εκπαιδευτικής Κοινότητας” με διακριτικό τιτλο “European School Radio, Το Πρώτο Μαθητικό Ραδιόφωνο” αποτελεί τη μετεξέλιξη και ανάπτυξη της δράσης European School Radio και δημιουργήθηκε για να τη διευκολύνει σε θεσμικό επίπεδο ως προς την υλοποίηση προγραμμάτων και συνεργασία με φορείς εντός και εκτός της εκπαίδευσης.

 

Σύντομη ιστορική ανασκόπηση European School Radio

Το «European School Radio» αποτελεί τη μετεξέλιξη του «Ράδιο Εκάλη», που λειτούργησε στο Γυμνάσιο Εκάλης (2008-2010). Από το 2009 άρχισε να συμμετέχει και το Γυμνάσιο – Λύκειο Καμπάνη Κιλκίς με αφορμή τη συνάντηση και συνεργασία στο Δίκτυο Σχολικής Καινοτομίας. Το 2010-11 το Γυμνάσιο- Λύκειο Καμπάνη Κιλκίς ανέλαβε εξ’ ολοκλήρου τον συντονισμό και την οργάνωση των δραστηριοτήτων για το ανανεωμένο ραδιόφωνο και απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση συμμετοχής στα σχολεία, τους εκπαιδευτικούς και μαθητές, ώστε να συμμετέχουν με δικές τους παραγωγές.

Ως «European School Radio, Το Πρώτο Μαθητικό Ραδιόφωνο» μετονομάστηκε την άνοιξη του 2010, με σκοπό τη διεύρυνση της δράσης. Πρώτιστος στόχος ήταν η δημιουργία μιας ελκυστικής διαδικτυακής σελίδας, ώστε να γίνει γνωστό στην εκπαιδευτική κοινότητα και να προσελκύσει τα σχολεία.

Δημιουργήθηκε ως Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων, και συγκεκριμένα Πρόγραμμα Πολιτιστικών Θεμάτων, στο πλαίσιο του οποίου συνεργάζονταν και τα άλλα σχολεία. Σκοπός του ήταν να προβάλλει τις ιδέες, τις δημιουργίες, τις ανησυχίες της μαθητικής κοινότητας και τις επικοινωνεί με το σήμερα.

Αποτελεί δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό συμβάλλοντας παράλληλα και στη δικτύωση σχολείου – κοινωνίας. Το Μαθητικό Διαδικτυακό Ραδιόφωνο αναδεικνύει την κρυμμένη πλευρά του σχολείου και να μυήσει τα μέλη του στη συμμετοχική διαδικασία. Η εμπλοκή των μαθητών και μαθητριών εκτείνεται σε όλα τα στάδια ανάπτυξης του ραδιοφώνου, καθώς συμμετέχουν σε ομάδες είτε τεχνικής υποστήριξης είτε παραγωγής εκπομπών. Οι μαθητές δημιούργησαν το λογότυπο και τα ραδιοφωνικά μηνύματα, ενημέρωναν τον ιστότοπο του ραδιοφώνου, ασχολούνται με δική τους πρωτότυπη ραδιοφωνική και μουσική παραγωγή και υλοποιούσαν από το ξεκίνημα μουσικές εκπομπές, εκπομπές λόγου με συνεντεύξεις και εκφωνήσεις νέων που ενδιαφέρουν τη μαθητική νεολαία.

Το 2012 το Γυμνάσιο-Λύκειο Καμπάνη Κιλκίς συντόνισε ένα διετές πρόγραμμα στο αντικείμενο του μαθητικού ραδιοφώνου με τίτλο: «EUROPEAN SCHOOL RADIO: The Voice of Young Europeans», στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος COMENIUS 2012-1-GR1-COM06-10095-1 (Σχολική Σύμπραξη). Στο πρόγραμμα συμμετείχαν οκτώ (8) χώρες και είχε σκοπό να εμπλέξει στη διαδικασία της μαθητικής ραδιοφωνικής παραγωγής και μαθητές των υπόλοιπων χωρών. Οι μαθητές του σχολείου της Ελλάδας έκαναν ζωντανές και ηχογραφημένες εκπομπές είτε από το στούντιο ραδιοφώνου που δημιουργήθηκε για τον σκοπό αυτό στον χώρο του σχολείου είτε από το σπίτι τους με τα απαραίτητα λογισμικά ραδιοφωνικής παραγωγής. Παράλληλα, την ίδια περίοδο δημιουργήθηκαν τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά σποτ από την εκπαιδευτική και μαθητική κοινότητα, που προωθούσαν τη δράση στην ελληνική επικράτεια.

Στα πρώτα χρόνια λειτουργίας δημιουργήθηκε ένα ενεργό δίκτυο σχολείων, μοναδικό στην Ελλάδα, που διευρυνόταν συνεχώς. Η πρώτη περίοδος λειτουργίας περιλάμβανε τον ενθουσιασμό από την ανταπόκριση των συναδέλφων εκπαιδευτικών και των μαθητών τους στο κάλεσμα της ραδιοφωνικής παραγωγής σε ένα συμμετοχικό ραδιοφωνικό πρόγραμμα. Το κυρίαρχο επιχείρημα των δημιουργών του European School Radio ήταν το κοινωνικό και παιδαγωγικό όφελος που φαινόταν ότι αποκόμισαν οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία της ραδιοφωνικής παραγωγής και του ενεργού ρόλου που μπορούσαν έχουν οι μαθητές ως ραδιοφωνικοί παραγωγοί, τεχνικοί- ηχολήπτες, υπεύθυνοι προώθησης εκπομπής, παρουσιαστές εκδηλώσεων, ενώ οι εκπαιδευτικοί από την αρχή λειτουργούσαν υποστηρικτικά και με τον ρόλο του εμψυχωτή στις μαθητικές ραδιοφωνικές ομάδες.

Παράλληλα, πρόκληση αποτέλεσε η δημιουργία ενός πλήρους ραδιοφωνικού προγράμματος για συνεχή ροή όλη την ημέρα και κάθε μέρα (24/7) με το λογισμικό αυτοματισμού ραδιοφωνικού προγράμματος Jazler. Μετά την παροχή του λογισμικού, οργανώθηκαν οι ζώνες εκπομπών και οι μουσικές ζώνες σε εβδομαδιαία βάση και προστέθηκαν στη βάση δεδομένων χιλιάδες τραγούδια, ανάλογα με το απαιτούμενο ύφος ενός σχολικού ραδιοφωνικού σταθμού. Ζητήθηκε και λήφθηκε η άδεια μετάδοσης περιεχομένου από τον αρμόδιο φορέα συλλογικής διαχείρισης (Α.Ε.Π.Ι.), ώστε να είναι κατοχυρωμένος ο σταθμός για τη μουσική που μεταδίδει, καθώς και τα σχολεία με το μουσικό περιεχόμενο των εκπομπών τους.

Για το σχολικό έτος 2013-14 συντονιστικό σχολείο της δράσης, ως πρόγραμμα σχολικών δραστηριοτήτων, ήταν το Δημοτικό Σχολείο Καλαβρύτων, με την υποστήριξη του Σχολικού Συμβούλου 9ης Περιφέρειας Δημοτικής Εκπαίδευσης Αχαΐας. Μέσα στα πλαίσια της δημοκρατικότητας και ισονομίας που προωθούν οι εμπνευστές εκπαιδευτικοί του Πρώτου Μαθητικού Ραδιοφώνου, αλλά και της επιθυμίας για ανανέωση, εμπλουτισμό και παροχή περισσότερων δυνατοτήτων στο ραδιόφωνο τη χρονιά αυτή προτάθηκε η έδρα του ραδιοφώνου να ανήκει σε σχολείο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφερειακής Διεύθυνσης Π.Ε. και Δ.Ε. Δυτικής Ελλάδας. Η μετάδοση των εκπομπών αποτέλεσε ευθύνη του ανωτέρω σχολείου, καθώς και τα δικαιώματα χρήσης του ηχητικού υλικού των σχολείων και μαθητών που συμμετέχουν παραχωρούνται σε αυτό. Τα σχολεία που δημιούργησαν ραδιοφωνικές εκπομπές ήταν οι εξωτερικοί συνεργάτες, στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτιστικών Θεμάτων του 12/θ Δημοτικού Σχολείου Καλαβρύτων.

Από τα τέλη του 2013, το Μαθητικό Ραδιόφωνο αντιπροσωπεύεται και καθοδηγείται επιστημονικά από την Επιστημονική Εταιρεία «ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ, ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ» με τον διακριτικό τίτλο “European School Radio, Το Πρώτο Μαθητικό Ραδιόφωνο” (https://society.europeanschoolradio.eu/), η οποία εταιρεία είναι υπεύθυνη για τις δράσεις του Μαθητικού Ραδιοφώνου και αναπτύσσει συνεργασίες με φορείς της εκπαίδευσης. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από τα μέλη της Επιστημονικής Εταιρείας. Η Εταιρεία διευρύνει την εμβέλεια και με μέλη της επιστημονικής και ευρύτερης κοινότητας για την αποτελεσματική ανάπτυξη και διεύρυνση του Μαθητικού Ραδιοφώνου, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Ιδρυτικά μέλη της Επιστημονικής Εταιρείας είναι οι εκπαιδευτικοί κ. Βαφειάδης Αναστάσιος, κ. Γενιτζές Αναγνώστης, κ. Γιαγκούλης Νικόλαος και κ. Χατζηκαμάρη Σιάνου Παναγιώτα.

Το διαδικτυακό ραδιόφωνο European School Radio (ESR), αποτελεί πλέον μια online διαδικτυακή κοινότητα πρακτικής και μάθησης (www.europeanschoolradio.eu ), μέσω της οποίας τα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όλης της χώρας συμμετέχουν σε κοινό ραδιοφωνικό πρόγραμμα στο Μαθητικό Ραδιόφωνο, ύστερα από πρόσκληση κατά την έναρξη του σχολικού έτους. Κάθε χρονιά η διαδικτυακή υπηρεσία αναπροσαρμόζεται και βελτιώνεται, λαμβάνοντας υπόψη τις εκπαιδευτικές ανάγκες.

Οι εκπαιδευτικοί μαζί με τους μαθητές δημιουργούν πρωτότυπο ραδιοφωνικό πρόγραμμα και συχνά συνεργαζόμενοι με αντίστοιχες ραδιοφωνικές ομάδες άλλων σχολείων. Στο πρόγραμμα του διαδικτυακού ραδιοφώνου προσκαλούνται σχολεία από όλη την ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα. Το ραδιοφωνικό πρόγραμμα αποτελείται από συνεχή ροή ήχου (μουσική) και εμπλουτίζεται με ηχογραφημένες ή ζωντανές παραγωγές σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε θέματα που αφορούν τους μαθητές και εντάσσονται στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πλέον αριθμεί περί τα 400 σχολεία κάθε σχολικό έτος, ενώ συμμετέχουν εκατοντάδες εκπαιδευτικοί και χιλιάδες μαθητές.

Οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές συνεργάζονται διαδικτυακά στην online κοινότητα πρακτικής & μάθησης European School Radio. Αποτελεί πεδίο επικοινωνίας τόσο μεταξύ των εκπαιδευτικών και μαθητών των σχολείων όλων των βαθμίδων στην ελληνική επικράτεια, όσο και στον απόδημο ελληνισμό και στην Ευρώπη.

Η φύση του μαθητικού ραδιοφώνου ως διαδικτυακό μέσο, εργαλείο web 2.0 (Web Radio), το οποίο δημιουργείται από τους χρήστες του, προσιδιάζει στα πρότυπα των Κοινωνικών Δικτύων και χρησιμοποιεί όλα τα διαδικτυακά εργαλεία προς όφελός του. Αυτό σημαίνει ότι το Ραδιόφωνο είναι μια πλατφόρμα διαδικτυακή που αποτελείται τόσο από τη ροή του ήχου (streaming) όσο και την Κοινότητα. Η τελευταία, δίνει τη δυνατότητα παρουσίασης των παραγωγών και είναι τόπος “συνάντησης” και επικοινωνίας των συμμετεχόντων. Σημαντική λειτουργικότητα της πλατφόρμας είναι η οργάνωση και ο αυτοματισμός της συμμετοχής των σχολείων από τη στιγμή της αίτησης ένταξης τους στο ραδιόφωνο ως τον προγραμματισμό της κάθε εκπομπής τους. Αφορά επίσης στο αρχείο του Ραδιοφώνου (podcast, κείμενα εκπομπών, φωτογραφίες, και γενικά ιστορικό), καθώς και το σημείο προβολής και διάδοσης των παραγωγών στη μαθητική κοινότητα. Παρέχει δυνατότητα διασύνδεσης με τα δημοφιλή τα Κοινωνικά Δίκτυα. Εξάλλου, το Ραδιόφωνο βάζει ως βασικό στόχο την θετική και ασφαλή αξιοποίηση του Διαδικτύου, αλλά ιδιαίτερα των Κοινωνικών Δικτύων και μάλιστα με τρόπο δημιουργικό (Web 2.0, Τεχνολογίες υπολογιστικού νέφους) όπως ήδη εφαρμόζονται σε πλατφόρμες του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Το 2014 το European School Radio διακρίθηκε στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό Medea Awards με ειδικό βραβείο ως υψηλά προτεινόμενο για αξιοποίηση στην εκπαίδευση.

Στο πλαίσιο διαδικτυακής λειτουργίας της υπηρεσίας του Μαθητικού Ραδιοφώνου, παρέχονται ποικίλες δράσεις διάχυσης του ραδιοφωνικού περιεχομένου που δημιουργούν οι μαθητές στα σχολεία τους, μέσω της συμμετοχής τους σε ραδιοφωνικούς διαγωνισμούς πανελλήνιας εμβέλειας. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ετήσιος θεματικός διαγωνισμός “Κάν’ το ν΄ ακουστεί”, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές να συμμετέχουν στέλνοντας ραδιοφωνικό μήνυμα ή πρωτότυπο τραγούδι και παρουσιάζει μεγάλη απήχηση σε όλη την εκπαιδευτική κοινότητα, αριθμώντας έως και 200 συμμετοχές κάθε φορά.

Παράλληλα, έχει καθιερωθεί η γιορτή της ετήσιας συνάντησης των ραδιοφωνικών ομάδων σε διαφορετικό σημείο της Ελλάδας κάθε φορά. Σκοπός του Πανελλήνιου Φεστιβάλ Μαθητικού Ραδιοφώνου είναι να γνωριστούν οι σχολικές ραδιοφωνικές ομάδες μεταξύ τους, να συνεργαστούν και να συμμετέχουν σε μαραθώνια ραδιοφωνική ζωντανή εκπομπή, να ανταλλάξουν τις εμπειρίες τους, να παρουσιάσουν τη ραδιοφωνική τους δράση καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, να συμμετέχουν σε εργαστήρια και δράσεις ραδιοφώνου και να επικοινωνήσουν τις εμπειρίες τους.
Απήχηση στα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έχει και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα “Κάνω ραδιόφωνο στο European School Radio” που υλοποιείται από το σχολικό έτος 2015-16 στο ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης και η επέκταση της αντίστοιχης δράσης στην Αττική με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Ραδιοφωνικές σελίδες- Η Εθνική Βιβλιοθήκη στα ραδιοκύματα του European School Radio» που υλοποιείται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος από το σχολικό έτος 2017-18.
Αντίστοιχες δυνατότητες επικοινωνίας και συνεργασίας δίνονται και στους εκπαιδευτικούς που κάνουν εγγραφή του σχολείου τους στο Μαθητικό Ραδιόφωνο με τις επιμορφωτικές δράσεις, δια ζώσης και εξ αποστάσεως, που οργανώνονται κάθε χρονιά. Μπορούν να παρουσιαστούν Καλές Πρακτικές για το ραδιόφωνο στην εκπαίδευση και να δοθούν ευκαιρίες δημιουργίας κοινών διασχολικών έργων με έμφαση το ραδιόφωνο.